راهنمای جامع بازیابی هارد SSD در لینوکس (به همراه نکات بسیار مهم و کلیدی )
بازیابی اطلاعات از هارد SSD چالش‌های خاص خود را دارد. برخلاف هارد دیسک‌های مکانیکی (HDD)، حافظه‌های SSD از تراشه‌های فلش NAND استفاده می‌کنند که به دلیل محدودیت در تعداد نوشتن و خواندن، باید با دقت بیشتری مدیریت شوند. در این مقاله، روش‌های بازیابی اطلاعات از SSD در لینوکس را از نصب ابزارها تا اجرای دستورات لازم بررسی خواهیم کرد.
۱. نصب ابزارهای مورد نیاز در لینوکس
قبل از شروع، باید ابزارهای ضروری برای بازیابی داده را روی سیستم نصب کنیم. این کار را می‌توان با اجرای دستورات زیر در ترمینال انجام داد:
sudo apt update && sudo apt install gddrescue smartmontools testdisk
- “: برای کپی و بازیابی اطلاعات از دیسک معیوب.
- “: برای بررسی وضعیت سلامت دیسک.
- “: برای تعمیر جداول پارتیشن و بازیابی فایل‌های حذف‌شده.
۲. بررسی دیسک و شناسایی SSD
برای مشاهده لیست دیسک‌های متصل به سیستم، دستور زیر را اجرا کنید:
lsblk
این دستور اطلاعاتی درباره‌ی دستگاه‌های ذخیره‌سازی متصل نمایش می‌دهد. برای جزئیات بیشتر، از fdisk یا blkid استفاده کنید:
sudo fdisk -l
sudo blkid
همچنین برای بررسی سلامت SSD می‌توان از smartctl استفاده کرد:
sudo smartctl -a /dev/sdX
(به جای “ نام دیسک SSD را وارد کنید.)
۳. تهیه‌ی ایمیج از SSD قبل از بازیابی
قبل از اقدام به بازیابی، یک نسخه‌ی ایمیج از SSD تهیه کنید تا در صورت خراب شدن داده‌ها، بتوانید مجدداً تلاش کنید.
بهترین روش برای ایجاد ایمیج از SSD:
sudo ddrescue -f -r1 -n -v /dev/sdX /mnt/recovery/ssd_backup.img /mnt/recovery/rescue.log
- “: بازنویسی فایل مقصد (در صورت وجود).
- “: تنها یک‌بار تلاش برای خواندن سکتورهای معیوب (برای کاهش استهلاک SSD).
- “: غیرفعال کردن Scraping برای جلوگیری از خواندن بیش از حد از سکتورهای خراب.
- “: نمایش اطلاعات کامل از فرآیند.
- “: دیسک منبع.
- “: مسیر ذخیره ایمیج.
- “: فایل گزارش برای پیگیری پیشرفت بازیابی.
💡 نکته: بهتر است ایمیج را روی یک هارد دیگر ذخیره کنید، نه روی همان SSD.
۴. بررسی و تعمیر سیستم فایل ایمیج گرفته شده
پس از تهیه‌ی ایمیج، باید بررسی کنیم که آیا سیستم فایل سالم است یا نیاز به تعمیر دارد:
sudo fsck -y /mnt/recovery/ssd_backup.img
💡 اگر سیستم فایل خراب است، می‌توان از “ برای بازیابی پارتیشن‌ها استفاده کرد:
sudo testdisk /mnt/recovery/ssd_backup.img
مراحل را دنبال کنید تا پارتیشن‌های گم‌شده را بازیابی کنید.
۵. بازیابی فایل‌های حذف‌شده از ایمیج SSD
اگر فایل‌های خاصی را گم کرده‌اید، می‌توانید از “ (بخشی از testdisk) برای بازیابی آن‌ها استفاده کنید:
sudo photorec /mnt/recovery/ssd_backup.img
پس از اجرای photorec، نوع فایل مورد نظر را انتخاب کرده و بازیابی را انجام دهید.
۶. بازگرداندن ایمیج بازیابی‌شده به یک دیسک جدید
اگر موفق به بازیابی داده‌ها از ایمیج شدید و می‌خواهید آن را به یک دیسک جدید برگردانید، می‌توانید از ddrescue استفاده کنید:
sudo ddrescue -f /mnt/recovery/ssd_backup.img /dev/sdY /mnt/recovery/rescue_restore.log
(به جای “ نام دیسک مقصد را وارد کنید.)
نتیجه‌گیری
بازیابی اطلاعات از SSD نسبت به HDD نیاز به دقت بیشتری دارد. با تهیه‌ی ایمیج قبل از هرگونه تغییر، بررسی سلامت دیسک و استفاده از ابزارهای مناسب مانند **، **** و **“ می‌توان بیشترین شانس را برای بازیابی موفقیت‌آمیز اطلاعات داشت. همچنین به خاطر داشته باشید که تلاش‌های مکرر برای خواندن سکتورهای خراب در SSD ممکن است باعث خرابی بیشتر شود، بنابراین همیشه از پارامترهای بهینه برای SSD استفاده کنید.
بررسی دستور اشتباه برای بازیابی و تصحیح آن برای ssd
sudo ddrescue -d -f -r3 -n -v /dev/sdb /mnt/recovery/ssd_backup.img /mnt/recovery/rescue.log
این دستور ddrescue را اجرا می‌کند تا از هارد SSD خراب (/dev/sdb) یک ایمیج (ssd_backup.img) در مسیر /mnt/recovery/ ایجاد کند و وضعیت کپی را در فایل rescue.log ثبت کند.
بررسی پارامترها:
| پارامتر | توضیح |
|---|---|
sudo | اجرای دستور با دسترسی روت. |
ddrescue | ابزار بازیابی داده از دیسک‌های خراب. |
-d | مستقیم خواندن از دیسک، باعث می‌شود تا کشینگ سیستم‌عامل دور زده شود. |
-f | اجبار به نوشتن روی مقصد، حتی اگر فایل از قبل وجود داشته باشد. |
-r3 | سه بار تلاش مجدد برای خواندن سکتورهای معیوب. |
-n | حذف مرحله Scraping (جستجوی عمیق برای بازیابی داده‌ها از سکتورهای آسیب‌دیده). |
-v | حالت verbose برای نمایش اطلاعات بیشتر در خروجی. |
/dev/sdb | دیسک منبع که داده‌های آن بازیابی می‌شود. |
/mnt/recovery/ssd_backup.img | فایل مقصد برای ذخیره ایمیج. |
/mnt/recovery/rescue.log | فایل لاگ که اطلاعات پیشرفت عملیات را ذخیره می‌کند. |
کدام پارامتر برای SSD مناسب نیست؟
✅ -n (غیرفعال کردن Scraping) برای SSD مناسب است زیرا تلاش زیاد برای خواندن سکتورهای خراب می‌تواند باعث استهلاک بیشتر SSD شود.
❌ -r3 (سه بار تلاش مجدد) برای SSD ایده‌آل نیست زیرا SSD برخلاف HDD مکانیسم‌های خطایابی متفاوتی دارد و تکرار بیش از حد خواندن از بخش‌های معیوب می‌تواند موجب خرابی بیشتر شود. معمولاً -r1 یا -r0 برای SSD کافی است.
❌ -d (دور زدن کش سیستم‌عامل) در برخی موارد ممکن است روی SSD تأثیر منفی داشته باشد، اما تأثیر آن معمولاً کم است.
پیشنهاد برای SSD:
اگر می‌خواهید از SSD خراب بدون آسیب بیشتر ایمیج بگیرید، بهتر است از این دستور استفاده کنید:
sudo ddrescue -f -r1 -n -v /dev/sdb /mnt/recovery/ssd_backup.img /mnt/recovery/rescue.log
✅ -r1 (یک بار تلاش مجدد)
✅ -n (حذف Scraping برای جلوگیری از فشار اضافی)
✅ -v (مشاهده جزئیات)
این ترکیب بهترین عملکرد را برای SSD خراب فراهم می‌کند و احتمال خرابی بیشتر را کاهش می‌دهد.
